زمان تقریبی مطالعه: 7 دقیقه
 

سریه عکاشة بن محصن به غمر مرزوق





سریه یعنی به دستور رسول‌خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) برای انجام ماموریتی از اصحاب‌شان اعزام می‌شدند، بدون آنکه ایشان همراه آنان خارج شود. رسول‌خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) عکاّشَة بن مِحصَن را به همراه چهل تن اعزام فرمود.


۱ - مفهوم‌شناسی



«سریه» از ماده «سرو» و به قطعه‌ای از سپاه گفته می‌شود، که به دستور رسول‌خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به سوی مکانی و برای انجام ماموریتی اعزام می‌شدند، بدون آنکه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) همراه آنان خارج شود.

۲ - اعزام عکاشه بن محصن



رسول‌خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) عکاّشَة بن مِحصَن را به همراه چهل تن که از جمله "انان ثابت بن اقرم" و "شجاع بن وهب" و "یزید بن رقیش" بودند، به این سریه اعزام فرمود. (لازم به ذکر است که دلیل وقوع این سریه در کتب تاریخی ذکر نشده است.)

۳ - حرکت به سوی غَمر



عُکاّشَة شتابان از مدینه بیرون آمده و به سرعت به سوی «غمر مرزوق» (غَمر مَرزوق نام آبی است در سرزمین بنی اسد و فاصله‌ی آن تا «فِید» که در راه اصلی مدینه واقع شده، دو شب راه فاصله است. حرکت می‌کرد.) دشمنان که از این خبر مطلع شده بودند، از کنار آب‌های خود گریختند و به ارتفاعات منطقه خود پناه بردند. عُکاّشة بن مِحصَن به کنار چاه آبِ آنان رسید و متوجه شد که آنان محل خود را ترک کرده‌اند؛ لذا افرادی را به منظور کسب خبر و یا یافتن نشانی از آنان اعزام کرد."شجاع بن وَهب" بازگشت و به عُکاّشَة بن مِحصَن خبر داد که در همان نزدیکی ردّ پای شتران آنها را دیده است. مسلمانان حرکت کردند و توانستند یکی از جاسوسان و دیده‌بانان دشمن را که از شب تا صبح بیدار بوده و آنگاه به خواب رفته بود، در خواب دستگیر کنند. آنان از دیده‌بان دشمن خواستند که بگوید دشمن به کدام سو گریخته است؟ دیده‌بان خبر داد که آنان به نقاط مرتفع سرزمین‌های خود رفته‌اند. مسلمانان از او خواستند تا مکان شتران آنها را به آنان نشان دهد، جاسوس به آنان خبر داد که آنان شتران خویش را به همراه خود برده‌اند.
در این حال یکی از مسلمانان با تازیانه‌ای که در دست داشت، ضربه‌ای به دیده‌بان زد. او که اوضاع را اینگونه دید گفت: اگر به من امان دهید که جانم حفظ شود، شما را به مکان نگهداری شتران پسر عموهایشان که از حضور شما در این منطقه آگاهی ندارند، راهنمایی می‌کنم. مسلمانان نیز سخن او را پذیرفته و به همراه او به راه افتادند. هنگامی که مسلمانان به همراه دیده‌بان دشمن به راه افتاده و مقدار زیادی از راه را پیمودند، از ترس اینکه حیله‌ای در کار باشد، به دیده‌بان بدگمان شده و از او خواستند حقیقت را بگوید و در غیر این صورت جان خویش را از دست خواهد داد. دیده‌بان نیز گفت: از همین تپه که بالا بروید آنان را خواهید دید.

۴ - غنائم



هنگامی که مسلمانان از تپه‌ها بالا رفتند، شتران را مشاهده کردند. صاحبان آنها نیز که حضور سپاه مسلمانان را دیدند، از هر سو رو به فرار نهادند. عُکاّشَة بن مِحصَن مسلمانان را از تعقیب آنان منع کرد و شتران آنها را که تعدادشان به دویست می‌رسید را ضبط کرده و به سوی مدینه به راه افتاد و دیده‌بان را نیز آزاد نمود. در این سریه برای هیچ‌ یک از مسلمانان اتفاقی نیفتاده و کسی از آنان کشته نشد.

۵ - پانویس


 
۱. ابن عبد البر،‌اندلسی‌، الدرر فی اختصار المغازی و السیر، قاهره‌، وزارت اوقاف مصر، ۱۴۱۵ه.ق.، چاپ اول، ص۹۵.    
۲. البیهقی، احمد بن الحسین، دلائل النبوة، تحقیق عبدالمعطی قلعجی، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۰۵ه.ق.، چاپ اول، ج۳، ص۵.    
۳. المقریزی، تقی الدین احمد بن علی، امتاع الاسماع، تحقیق محمد عبد الحمید النمیسی، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۲۰ه.ق.، چاپ اول، ج۸، ص۳۳۰.    
۴. واقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، تحقیق مارسدن جونس، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۴۰۹ه.ق.، چاپ سوم، ج۲، ص۵۵۰.    
۵.هاشمی البصری، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۰ه.ق.، چاپ اول، ج۲، ص۶۵.    
۶. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دار التراث، ۱۳۸۷ه.ق.، چاپ دوم، ج۲، ص۶۴۰.    
۷. هاشمی البصری، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۰ه.ق.، چاپ اول، ج۲، ص۶۵.    
۸. واقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، تحقیق مارسدن جونس، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۴۰۹ه.ق.، چاپ سوم، ج۲، ص۵۵۰.    
۹. هاشمی البصری، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۰ه.ق.، چاپ اول، ج۲، ص۶۵.    
۱۰. واقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، تحقیق مارسدن جونس، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۴۰۹ه.ق.، چاپ سوم، ج۲، ص۵۵۰.    
۱۱. واقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، تحقیق مارسدن جونس، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۴۰۹ه.ق.، چاپ سوم، ج۲، ص۵۵۰.    
۱۲.هاشمی البصری، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۰ه.ق.، چاپ اول، ج۲، ص۶۵.    
۱۳. ابن الجوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبد القادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۲ه.ق.، چاپ اول، ج۳، ص۲۵۴.    
۱۴. واقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، تحقیق مارسدن جونس، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۴۰۹ه.ق.، چاپ سوم، ج۲، ص۵۵۰.    
۱۵. واقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، تحقیق مارسدن جونس، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۴۰۹ه.ق.، چاپ سوم، ج۲، ص۵۵۰.    
۱۶.هاشمی البصری، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۰ه.ق.، چاپ اول، ج۲، ص۶۵.    
۱۷. ابن الجوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبد القادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۲ه.ق.، چاپ اول، ج۳، ص۲۵۴.    
۱۸. ابو الفتح، محمد بن سید الناس، عیون الاثر فی فنون المغازی و الشمائل و السیر، تعلیق ابراهیم محمد رمضان، بیروت، دار القلم، ۱۴۱۴ه.ق.، چاپ اول، ج۲، ص۱۴۱.    
۱۹. واقدی، محمد بن عمر، کتاب المغازی، تحقیق مارسدن جونس، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۴۰۹ه.ق.، چاپ سوم، ج۲، ص۵۵۱.    
۲۰.هاشمی البصری، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۰ه.ق.، چاپ اول، ج۲، ص۶۵    


۶ - منبع


سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «سریه عکاشة بن محصن»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۶/۱۶.    






آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.